Algemeen
In 2017 zijn 151 grondtransacties gesloten en 274 beheerovereenkomsten (pacht, huur en bruikleen) gesloten.
Het betreffen:

• 67 verkopen;
• 32 aankopen;
• 10 ruilingen / gecombineerde aan- en verkopen;
• 42 overige, waaronder 17 vestigingen recht van opstal;
• 238 geliberaliseerde pachtcontracten;
• 36 overige huur- pacht of ingebruikgevingscontracten.
  

De provincie heeft in 2017 voor € 9,5 mln gronden aangekocht en voor € 14,2 mln verkocht voor verschillende programma’s en projecten. De inkomsten uit pacht en huur bedroegen € 2,5 mln.

Projecten
Op bijgaande kaart staan de belangrijkste projecten waaraan de provincie op gebied van grondzaken in 2017 een bijdrage heeft geleverd, verdeeld naar categorie. Omwille van de leesbaarheid zijn tal van kleinere projecten, zoals fietspaden of aanpassingen van rotondes, kruispunten, wegverbreding in het kader van groot onderhoud weggelaten.

Bron: Cartografie provincie Zuid-Holland.

Vervoersprojecten

De provinciale verwervingsportefeuille voor verkeer en vervoer heeft betrekking op de realisatie van de aanleg, onderhoud en aanpassingen van provinciale infrastructuur (wegen, fietspaden en vaarwegen). De provincie heeft in 2017 ten behoeve hiervan gronden verworven en/of zijn zakelijke rechten hiervoor overeengekomen. In sommige gevallen dient er meer grond verworven te worden dan strikt noodzakelijk is voor het beoogde werk. De reden hiervoor is dat het restant voor de eigenaar niet meer te exploiteren is en/of als door de aankoop van de extra gronden de totale verwerving wordt bespoedigd. Dit surplus aan gronden wordt zo spoedig mogelijk doorverkocht of geruild en ontvangen middelen vloeien terug naar het projectbudget. Ook worden er gronden geruild of overgedragen met medeoverheden (Rijk, gemeente en waterschappen) indien de beheer- en onderhoudsgrenzen hier aanleiding toe geven
In 2017 zijn voor de realisatie van de infrastructuurprojecten in 23 aankopen, 12 verkopen, 6 grondruilingen en gecombineerde aan- en verkopen, en 17 overige transacties (met name opstalrecht en erfpacht) verricht. In totaal is voor circa € 9 mln aangekocht en voor € 1,1 mln verkocht. Deze aan- en verkopen zijn begroot en gerealiseerd binnen de programma’s van de beleidsdirecties.

Grote aankopen hebben plaatsgevonden in het kader van de Rijnlandroute: € 7,5 mln (9 aankopen) en de N215 Melissant-Dirksland: € 1,1 mln (5 aankopen).

Het grootste project binnen de vervoersprojecten betreft de Rijnlandroute. Dit project is op te delen in 3 deelprojecten. Het grootste deelproject betreft het hoofdcontract, wat is gelegen tussen de A4 en de A44 tot en met knooppunt Leiden West, is tijdig verworven binnen het beschikbare budget. In verband met het tijdig beschikbaar krijgen is een onteigeningsprocedure gestart maar is uiteindelijk vrijwel alles minnelijk verworven. Slechts één aankoop is door middel van een minnelijk vonnis (tijdens de procedure is er overeenstemming bereikt wat in een vonnis is vastgelegd) in eigendom verkregen. Voor het tunneldeel zijn opstalrechten gevestigd. Voor het deelproject Tjalmaweg moet nog één zaak worden afgewikkeld en voor het deelproject Europalaan zijn er nog 4 verwervingen te gaan. Een mogelijke onteigening valt nog niet uit te sluiten.

Grondverwerving N207 Noord Alphen/Leimuiden: het grootste deel van dit project is verworven door middel van een kavelruil met een groot deel van de agrariërs in dit gebied. Slechts in één geval was onteigening noodzakelijk. Het project is thans in uitvoering.

De onderhandelingen t.b.v. het project Vredenburchlaan/Bentwoudlaan hebben nog niet tot een daadwerkelijke aankoop in 2017 geleid.

Voor het project Wippolderlaan/N211 zijn geen aankopen verricht in 2017 omdat allereerst besloten moet worden over de aanpak op basis van een nieuw “burgerinïtatief”.

In het Wegenproject Westland zijn 14 grondoverdrachten/vestiging opstalrecht aan overheden (om niet aan gemeente, hoogheemraadschap en de staat) en particulieren (€ 0,1 mln) gerealiseerd.

In 2016 is gestart met een planmatige uitvoering van de Wet Herverdeling Wegen (WHW). Dit betekent dat het eigendom van wegen, die reeds beheerd worden door gemeenten, ook daadwerkelijk worden overgedragen. Inmiddels is de provincie in gesprek met ruim 25 gemeenten en 3 waterschappen om de overdracht te realiseren. In de gemeente Korendijk heeft dit in 2017 geleid tot eigendomsoverdracht van diverse wegen en openbaar gebied die reeds lang bij hen in beheer zijn. De overige overdrachten worden naar verwachting in 2018 afgerond.

Projecten Natuur Netwerk Nederland (NNN)

Krimpenerwaard: zelfrealisatie en duurzaam beheer als realisatiestrategie.
De Krimpenerwaard is één van de grootste natuur- en wateropgaven binnen de provincie. Het heeft de voorkeur dat agrariërs zoveel mogelijk worden ingeschakeld bij het realiseren en beheren van de beoogde natuur. Een aantal agrarische ondernemers is geïnteresseerd. Daarom heeft de Stuurgroep Krimpenerwaard gekozen voor zelfrealisatie als eerste strategie om de ambitie te verwezenlijken en de provincie gevraagd om deze oplossing mogelijk te maken. Hiervoor heeft de provincie de instrumentenkoffer ontwikkeld die nog verder wordt toegerust op de gevraagde ontwikkelingen. De instrumentenkoffer faciliteert ondernemers om hun bedrijf aan te passen, zodat er sprake is van een bijdrage aan de natuurdoelen en binnen een gezonde bedrijfsvoering. De provincie helpt de stuurgroep om deze aanpak in praktijk te brengen. Het streven is bij deze aanpak dat de inrichting en beheer van een groot deel van dit gebied in handen komt van meerdere ondernemers. Het is noodzakelijk dat deze ondernemers hun aanpak onderling afstemmen in een gebiedscoöperatie, waarmee een robuust natuurbeheer op langere termijn geborgd is (duurzaam beheer).
Deze nieuwe realisatiestrategie betrekt lokale ondernemers bij de opgave en draagt bij aan meer maatschappelijk- en bestuurlijk draagvlak.
Met ondernemers die niet kiezen voor zelfrealisatie of dit niet kunnen zal onderhandeld worden over aankoop met schadeloosstelling inzake beëindiging of verplaatsing van hun bedrijf. In 2017 zijn met de ondernemers verkennende gesprekken gevoerd. De verwachting is dat dit in 2018 leidt tot een vaststellings- en uitvoeringsovereenkomsten zelfrealisatie of tot minnelijke verwerving. De gemeente heeft zich bereid verklaard om in 2018 een bestemmingsplan op te stellen op basis waarvan in het uiterste geval onteigening mogelijk is. Dit biedt de mogelijkheid om met schadeloosstelling aan te kopen.
Ook in het veenweidegebied Gouwe-Wiericke wordt een vergelijkbare uitvoeringsstrategie gevolgd.

Naast realisatie van NNN via het programma Veenweide (Krimpenerwaard en Gouwe-Wiericke) wordt ook een aantal ingerichte NNN gebieden, inclusief afspraken over beheer, via openbare verkoop overgedragen. In 2017 zijn dit de gebieden Wolvenpolder en Veenweidepark Gouda.

Overdracht van eigendom van Provinciale Recreatiegebieden (PRG), Recreatieschappen en Recreatie om de Stad (RodS)

De provincie is voornemens alle provinciale recreatiegebieden te verkopen en in beheer over te dragen. Provinciale recreatiegebieden zijn gebieden die niet onder het beheer van een recreatieschap vallen, maar rechtstreeks in beheer en eigendom zijn van de provincie. Deze worden eerst aan de gemeente aangeboden en, indien de gemeente niet geïnteresseerd is, middels een biedingsprocedure (natuurverkoop) op de markt gezet. De totale overdracht is bijna afgerond.
In 2017 zijn (onderdelen) van de volgende provinciale recreatiegebieden overgedragen: Tussen Bos en Weide, Vogelplas Starrevaart/Leidschendammerhout, Valkenburgsemeer, Ruyven, Kevereiland en twee visplaatsen bij Oud-Alblas.

De provincie is uit de provinciale recreatieschappen getreden en heeft haar resterende eigendommen in 2017 (Groenalliantie en IJsselmonde) overgedragen aan de schappen.

De provinciale eigendommen binnen de Recreatie in en om de Stad (RodS)-gebieden zijn, conform de bestuurlijke afspraken, aan de gebiedspartijen in eigendom overgedragen. Het gebied Ruijven is in 2017 overgedragen aan gemeente Pijnacker-Nootdorp. Het gebied Develbos wacht nog op juridische overdracht in verband met een bestemmingsplanwijziging.
Momenteel wordt er gewerkt aan een Collegevoorstel waarbij de nog resterende RodS gronden die buiten de herijkte RodS gebieden vallen en nog verkocht moeten worden, worden toegevoegd aan de Grond voor Grond (GvG) voorraad. Voor de overige gronden die nog binnen de RodS begrenzing vallen zullen voorstellen gedaan worden hoe, op welke termijn en onder welke condities deze te verkopen of over te dragen

Gebiedsontwikkeling

Naast de realisatie van de Tweede Maasvlakte heeft het convenant Project Mainport Rotterdam (PMR) de doelstelling om het leefklimaat rond Rotterdam te versterken door de realisatie van 750 ha groene recreatie- en natuurgebieden. In dat kader is de provincie verantwoordelijk voor het Buijtenland van Rhoon, als onderdeel van het PMR, dat in zijn geheel een rijksopgave is. Het Buijtenland van Rhoon is circa 600 ha groot. In het gebied wordt ingezet op beheer van de gronden door een op te richten coöperatie. Er is gesproken met alle eigenaren in het gebied. Een aantal (agrarische) ondernemers verkent de mogelijkheid om het bedrijf elders voort te zetten en in onderhandeling te gaan met de provincie over aankoop op basis van volledige schadeloosstelling. Dit heeft in 2017 geleid tot de juridische leveringen (aktepasseringen) van circa 5,61 ha grond voor in totaal circa € 0,5 mln. Voorts zijn er in 2017 meerdere koopovereenkomsten tot stand gekomen waarvan de juridische levering volgens afspraak later zal plaatsvinden. Naar verwachting volgen de juridische leveringen in 2018 of 2019.

Op Goeree-Overflakkee heeft de provincie in 2017 de ontwikkeling van de noordrand ondersteund. Deze samenwerking is in een overeenkomst vastgelegd. De provincie heeft met de gemeente een vaststellingsovereenkomst gesloten, waarbij de gemeente in een periode van drie jaar (2016-2018) gefaseerd gronden van de provincie koopt tegen marktconforme prijzen. In 2017 is voor € 5 mln door de provincie geleverd aan de gemeente die deze gronden heeft doorverkocht aan ondernemers.