In de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing gaat het om de vraag in welke mate de financiële positie van de provincie toereikend is om de financiële gevolgen van risico’s op te kunnen vangen. De financiële omvang van deze risico’s wordt afgezet tegen de weerstandscapaciteit. Dit zijn de financiële middelen die de provincie beschikbaar heeft of beschikbaar kan maken om zo nodig de financiële gevolgen van risico’s op te vangen.

Het beleid voor weerstandsvermogen en risicobeheersing is verankerd in het Besluit Begroten en Verantwoorden als wettelijk kader en in het eigen beleid van de provincie in de vorm van de financiële verordening en de beleidsnota weerstandsvermogen en risicobeheersing. Deze beleidsnota is eind 2016 door Provinciale Staten herzien.

Herzien beleid: streven naar doelmatige risicobeheersing
De belangrijkste verandering in het beleid voor weerstandsvermogen en risicobeheersing is dat stappen gezet worden in een meer onderbouwde en integrale wijze van risicobeheersing. De ambitie is over de gehele breedte van de begroting een duidelijke relatie te leggen tussen risico's, risicobeheersing en de benodigde risicobuffers. Dit alles om het beslag op beschikbare middelen meer in balans te brengen met voorziene risico's en de transparantie, wendbaarheid en flexibiliteit te vergroten.

We streven er naar dat een actueel inzicht gaat ontstaan in welke risico’s spelen binnen de begrotingsprogramma’s en welke buffers binnen de programma’s beschikbaar zijn voor het opvangen van de materiële gevolgen van de risico’s. Op basis van dit inzicht kan een strategische keuze worden gemaakt wat minimaal nodig is om risico’s af te dekken en op welk niveau: binnen het betreffende begrotingsprogramma of vanuit de algemene middelen. Dit is nodig om doelmatig te reserveren en onnodig (lang) beslag op programmamiddelen te voorkomen

Dit betekent dat het risicomanagement binnen de provincie wordt verbreed en opgeschaald van operationeel naar tactisch/strategisch niveau. Ook is het nodig dat op strategisch niveau duidelijke kaders komen voor risicobereidheid en afspraken hoe met risico’s en reserveringen om te gaan. Hiervoor is een traject gestart met als doel verdere ontwikkeling en invoering van een integraal risicomanagementsysteem met strategische kaders en afspraken voor risicobeheersing. Streven is de strategische kaders en afspraken voor risicobeheersing dit jaar af te ronden, waarna toepassing door de organisatie kan worden opgepakt. Met de ontwikkeling en invoering van een integraal risicomanagementsysteem is gestart bij een aantal begrotingsprogramma’s en voor de deelnemingen. Dit wordt in 2018 verder uitgebouwd naar andere organisatie-onderdelen.

Wat is bereikt in 2017
De eerste stappen hebben geresulteerd in vrijval van de behoedzaamheidsmarges binnen de individuele begrotingsposten in Begroting 2018.
Voor het programma Zuid-Hollandse Infrastructuur (begrotingsdoel 2.1) hebben risicoanalyses op projectniveau geleid tot bijstelling van prognoses op programmaniveau. Tevens is bij een aantal grote dossiers ingezoomd op de relatie tussen voorziene risico's en de opgenomen buffers. Hierop wordt in 2018 doorgepakt. De acties hebben een nauwe samenhang met het traject Versnellen, Voorspellen en Vertellen. Vooral voor de aspecten realistische prognoses en efficiënte risicobuffers.
Binnen het programma Zuid-Hollands Groen (begrotingsdoelen 1.3, 1.4 en 1.5) zijn de eerste stappen gezet met invoering van risicomanagement, resulterend in risico-analyses voor het programma Natuur Netwerk Nederland (NNN) en POP 3. In 2018 wordt het risicomanagement uitgebreid naar een aantal andere 'groene' onderwerpen.
Eveneens is in 2017 aandacht besteed aan specifieke typen risico’s, zoals informatieveiligheid- en frauderisico’s. Voor informatieveiligheid zijn de eerste analyses voor verschillende bedrijfsprocessen uitgevoerd. Voor de frauderisico’s is een plan van aanpak vastgesteld waaraan in 2018 uitvoering zal worden gegeven.

Structuur van de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing

• Onderdeel 2 bevat een ‘dashboard’ waarin aan de hand van een aantal kengetallen zichtbaar wordt gemaakt en toegelicht in welke mate de provincie voldoende weerbaar is.
• In onderdeel 3 wordt de inventarisatie van de weerstandscapaciteit en de risico’s toegelicht.
• In de bijlage bij deze paragraaf is een uitleg financiële kengetallen opgenomen.

Huidig beleid voor weerstandsvermogen
Op dit moment is het beleid ten aanzien van weerstandsvermogen behoedzaam. Overeenkomstig de beleidsnota weerstandsvermogen en risicobeheersing wordt een weerstandsratio van >2 aangehouden. Dat wil zeggen dat voor iedere euro die de provincie als risico loopt, er tenminste twee euro als weerstandscapaciteit tegenover staan. Weerstandscapaciteit zijn de beschikbare en beschikbaar te maken middelen om de financiële gevolgen van risico's op te kunnen vangen.

Eveneens is in het huidige beleid vastgelegd dat als een risico zich daadwerkelijk voordoet de volgende volgorde van benadering wordt gevolgd:

1. eerst wordt gekeken naar de mogelijkheden om tot een niet financiële oplossing te komen, zoals bijstellen van scope/ambitie/tijdspad;
2. dan wordt geput uit de reserveringen voor (project)risico, onvoorzien en onzekerheidsreserves;
3. wanneer die niet toereikend zijn, zal naar dat deel van de betreffende programmareserves worden gekeken dat beleidsmatig betrekking heeft op het betreffende doel en waar geen juridisch afdwingbare verplichtingen tegenover staan;
4. als laatste kan via PS een voorstel worden gedaan op algemene reserve ingeval van risico's met incidentele effecten. Voor risico's met structurele effecten wordt via PS een voorstel gedaan voor structurele ruimte in de meerjarenbegroting binnen het desbetreffende begrotingsprogramma.

Als de vereiste strategische kaders en afspraken er zijn en het integrale risicomanagementsysteem voldoende functioneert wordt aan Provinciale Staten een voorstel gedaan voor herijking van beleid ten aanzien van aanspraak maken op en aanhouden van buffers en de omvang van het weerstandsvermogen.

Voor meer informatie over het beleid zie onderstaande links.

Beleidskaders

Beleidskaders die van toepassing zijn op de paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing:
1.   wettelijk kader, artikel 11 van Besluit Begroten en Verantwoorden ;
2.   financiële verordening provincie Zuid-Holland 2017, hoofdstuk 4, artikel 8 ;
3.   beleidsnota weerstandsvermogen en risicomanagemen t.